معماری هوشمند موضوع داغ این روزها در دنیای مدرن است. بدون شک شما نیز با این موضوع روبرو شده‌اید یا احتمالاً مطالبی در مورد این خانه‌ها مطالعه کرده‌اید. حتی ممکن است در فیلم‌های علمی و تخیلی نیز با ایده اینگونه خانه‌ها و تکنولوژی پیشرفته آنها مواجه شده باشید. اما واقعاً خانه‌های هوشمند چه فضاهایی هستند و تعریف از یک خانه هوشمند چیست؟ همین کافیست که از یک گجت یا پرده‌ها و کلید و پریز کنترلی استفاده کنیم یا استفاده از سیستم صوتی هوشمند به تنهایی می‌تواند نمود یک خانه هوشمند باشد؟ ما در مقاله پیشرو این موضوع را بیشتر برای شما شرح خواهیم داد.
معماری هوشمند
در همین ابتدای کار اجازه بدهید مطلب خود را با یک مثال برای شما توضیح دهم. فرض کنید شما یک جاروبرقی قدیمی دارید و قصد دارید آن را به امکانات مدرن به‌روز رسانی کنید. گردش ۳۶۰ درجه، بی‌صدا کار کردن، تمیز کردن سطوح خیس و همینطور مجهز کردن جاروبرقی به سیستمی که در مواقع ضروری خودبه‌خود و تنها با فشار یک دکمه تمام سطوح را بدون نیاز به انسان تمیز کند. البته یک ایده بسیار خوب است اما نمی‌تواند کاربردی باشد.
در هر حال اگر شما بتوانید همچین جاروبرقی را از جاروبرقی قدیمی خود بسازید باز هم به اندازه جاروبرقی‌های امروزی توانمند نیست و کاربرد ندارد. ساختمان هوشمند نیز چنین تعریف و چنین کاربردی دارد. خانه‌هایی که از ابتدای امر برای داشتن یک سیستم هوشمند طراحی شده‌اند از اول کار با استفاده از مصالح ساختمان مناسب طراحی و ساخته شده‌اند و این یعنی معماری هوشمند . این بناها به‌هیچ عنوان با خانه‌هایی که بعد از ساخت، هوشمندسازی می‌شوند و بواسطه نصب چند گجت کمی به تکنولوژی مدرن مجهز می‌شوند، قابل قیاس نیستند.
طراحی و سیستم هوشمند ساختمان
در گذشته هوشمند سازی بناها و استفاده از سیستم هوشمند ساختمانی با هزینه‌های بسیار بالایی همراه بود. فرآیندی دست‌وپا گیر که در کنار مدت زمان زیادی که برای نصب وسایل صرف می‌شد، کمی خسته کننده بود. به همین دلایل بود که معماری هوشمند و ایده هوشمند سازی ساختمان‌ها کنار گذاشته شد. اما خبر خوب اینکه اخیراً اوضاع تغییر کرده است. به دلیل مونتاژ آسان، هزینه‌های پایین و راهکارهای هوشمندانه، طرح راه اندازی پروژه‌های جدید راحت‌تر پیگیری شده و انجام می‌شوند. درحال‌حاضر ساختمان‌های هوشمند بواسطه تکنولوژی روز دنیا با درنظر گرفتن تمهیدات اساسی از همان ابتدا با اصول ساخته می‌شوند. این خود یک گام مهم و موثر در این امر بحساب می‌آید.
اهمیت طراحی و ساخت خانه‌های هوشمند
بیشتر افراد که اوقات زندگی خود را در فضاهای هوشمند می‌گذرانند به سختی می‌توانند زندگی در یک سیستم و بنای سنتی را تحمل کنند و همچنان آرامش داشته باشند. اگر شما در دسته طراحان، معماران، سازندگان و همچنین فروشندگان بناها و املاک قرار دارید، بطور حتم می‌دانید که تشریح سیستم‌های اتوماسیون و توضیح مزایای آنها برای مشتری‌های جدید اهمیت بسیار زیادی دارد.
بناهایی مدرن با معماری هوشمند و به‌روز، لوکس بنظر می‌رسند و احساس بهتری را به مصرف کننده و کاربر القا می‌کنند. به همین دلیل این خانه‌ها حتی در صورتی که قیمت‌های بالایی نیز داشته باشند باز هم مورد استقبال قرار می‌گیرند. حتی دیده شده که با قیمت‌های نجومی‌تری نسبت به موارد مشابه به فروش می‌رسند. تکنولوژی و امکاناتی که سیستم‌های هوشمند در اختیار کاربران قرار می‌دهند، هم توجیه کننده است و هم بقدر کافی وسوسه کننده ! قابلیتی مدرن و جدید که هرکسی را به استفاده از این امکانات و خدمات مجاب کند.
هدف اصلی هوشمندسازی بنا
هدف اصلی از بکار بردن مصالح هوشمند در معماری و هوشمندسازی ساختمان این است که در گام اول نیاز مشتری شناسایی شود. کاربر و یا ساکنین یک بنا در ساخت یک فضا نقش اساسی دارند. بعبارتی این افراد باید با در نظر گرفتن هدف و طرح نهایی، معماری هوشمند اجرا شده را مورد استفاده قرار دهند.
فراموش نکنیم که هزینه هوشمندسازی یک ساختمان می‌تواند تا بی‌نهایت ادامه داشته باشد. به همین دلیل است که ما بنای کار را براساس اولویت‌بندی نیازها و احتیاجات کاربر قرار می‌دهیم. این امر کمک می‌کند تا با ارائه راهکارهای مناسب سعی سازندگان بر این باشد که احتیاجات کاربر به نحو احسنتی برآورده شوند. برخی از موارد مهم و تاثیرگذار در مشخص کردن اولویت‌ها شامل محدوده سنی افراد، تعداد افراد ساکن در بنا، وضعیت اقتصادی آنها، فعالیت اجتماعی و شغل آنها و غیره است که در نتیجه نهایی تاثیر بسزایی دارد.
· فاکتورهای موثر در معماری هوشمند
ناگفته نماند که موقعیت جغرافیایی و مکان ساخت پروژه در تصمیم گیری برای ساخت تاثیر بسزایی دارند. بعنوان مثال جهت گیری نور از سمت جنوب در بعضی از ساختمان‌ها بعنوان نور مطلوب محسوب می‌شود و منطقی است که از آن استفاده کنیم. اما در برخی از مناطق نور غرب نور مناسبی نیست و ضمن اینکه کیفیت لازم را ندارد، آزار دهنده نیز خواهد بود. به همین دلیل خانه‌هایی که پنجره‌ها و بازشوهای آنها جنوبی است نیازی به استفاده از پرده‌های هوشمند ندارند.
اما خانه‌هایی که بازشوهای آنها در سمت غرب قرار گرفته حتماً باید در نماهای هوشمند ساختمان از پرده‌های هوشمند بهره بگیرند. قابل ذکر است که وضعیت آب و هوایی که خانه شما در آن ساخته می‌شود نیز در کنار هزینه‌های پرداخت شده برای انرژی در آن منطقه و البته مساحت مورد نظر زیربنای شما، از جمله موارد دیگری هستند که در معماری هوشمند یک خانه مسکونی تاثیر فراوانی دارند.
· فرآیندهای کمی سختگیرانه
زمانی که ما به کارفرما مشاوره می‌دهیم گاها برخی از افراد تمایل دارند که تمام تجهیزات خانه آنها هوشمند سازی شود. یا بعبارتی کل بنا از مصالح هوشمند در معماری ساخته شود. اما اگر کمی واقع‌بینانه به این اتفاق نگاه کنیم باید بگوییم که برای مثال هوشمند سازی قهوه ساز تاثیر چندانی در زندگی کاربر نخواهد داشت ! اما کیفیت زندگی شما بدون شک با برنامه‌ریزی زنگ‌ها و آلارم‌های هشدار، همچنین تنظیمات روشنایی و یا برقراری سیستم گرمایش سرمایش در ساعاتی مشخص از روز، بدون شک تغییر کرده و بهبود پیدا خواهد کرد.
پیشنهاد ما: هوشمند سازی یکپارچه در معماری هوشمند
بعد از مشخص شدن نیازهای کاربران و همینطور ویژگی‌ها و فاکتورهای فعال و غیرفعال در محیط مورد نظر، ما به شما توصیه می‌کنیم که برایند هوشمند سازی ساختمان یا بعبارتی معماری هوشمند را بصورت کاملاً یکپارچه انجام دهید. بعبارتی کنترل‌های انجام شده در محیط و همینطور برنامه نویسی اصلی برای ایجاد سیستم‌های هوشمند ساختمانی بهتر است که کاملاً یکجا انجام شوند. بطور مثال زمانی که می‌خواهید در یک محیط از پیش تعریف شده برای شب برنامه‌ریزی‌های خاصی را انجام دهید، در کنار آن باید کل فرآیند سیستم به صورت واحد در نظر گرفته شود.
همچنین تنظیمات مربوط به خاموش و روشن شدن چراغ‌ها در کنار بسته شدن پرده‌ها و همینطور فعال کردن زنگ را به صورت یکجا انجام دهید. البته در نظر گرفتن یک فرآیند یکپارچه مانع از انجام هر کدام از این مراحل بصورت جداگانه نیست. بلکه طبق اصول کلی باید همه موارد را با یکدیگر در نظر گرفت. برنامه‌ریزی‌ها را یکجا اعمال کنید تا تمام امور ارزان‌تر، کاربردی‌تر، سریعتر و البته آسانتر انجام شوند. ناگفته نماند که یکپارچه سازی در سیستم معماری هوشمند ، این امکان را به شما میدهد که تعمیر و نگهداری در ساختمان‌های بزرگ کم هزینه‌تر بوده و البته راحت‌تر صورت گیرد.
معمار در تعامل با دیگر متخصصان
قبل از هر چیز باید به شما گوشزد کنیم که پروسه هوشمندسازی ساختمان و اعمال معماری هوشمند باید از ابتدای طراحی در نظر گرفته شود. با اعمال این تمهیدات همراه با پیشرفت کار و ساخت بنا، با اتفاقات پیش‌بینی نشده و غیرمعمولی روبرو نمی‌شویم. ضمن اینکه کار پرهزینه و پیچیده نخواهد شد. در یک برنامه حرفه‌ای هوشمند سازی ساختمان و برای ارائه معماری هوشمند بنا، در ابتدای کار ارتباط فضاها با یکدیگر و طراحی آنها باید لحاظ شود. همچنین مکان سوئیچ شدن، محل قرارگیری دستگاه‌ها، نور، بهمراه کارکرد خاص هر یک از آنها، باید بر روی پلان نهایی باید کاملا مشخص باشند. بعد از آن مدل سه بعدی را در کنار نورپردازی‌های تعبیه شده در شب، روز و حالت‌های مختلف تهیه می‌کنند. همچنین در ادامه بعد از انجام اصلاحاتی که همگی بدست مشتریان انجام می‌شوند، طرح در اختیار مسئول هوشمند سازی قرار می‌گیرد.
مسئول پیاده‌سازی و نصب سیستم‌های اتوماسیون در این مرحله ضمن تعامل با مهندسین مکانیک و برق برای اطلاع پیدا کردن از مشخصات فنی سیستم و همینطور درنظرگرفتن سیستم‌های سرمایش، گرمایش و نورپردازی دستورالعمل‌های لازم برای هوشمند سازی بنا و اعمال معماری هوشمند را تهیه می‌کند. در گام آخر نقشه‌های مورد نظر براساس نیازهای هر قسمت هستند، تهیه می‌شوند. این نقشه‌ها در دسته نقشه‌های سیم‌کشی هستند و طرح نهایی را پیش‌بینی می‌کنند که از آنها در مراحل ساخت استفاده خواهد شد. نکته مهم اینکه در تمام مراحل اعمال سیستم‌های هوشمند ساختمانی همه چیز باید زیر نظر معمار طرح باشد. از انتخاب متریال ساختمانی هوشمند گرفته تا انتخاب در، پنجره و نصب آنها که همگی زیر نظر مستقیم معمار طرح خواهند بود.
· معماری هوشمند و محدودیت‌ها
نکته جالب در مورد سیستم هوشمند ساختمان و استفاده از مصالح هوشمند به عنوان خلق یک معماری هوشمند این است که این سبک طراحی و معماری می‌تواند بواسطه استفاده از پنل‌های کنترل کننده متمرکز ایجاد شود. همینطور حس‌گرهای حرکتی در کنار یک فرآیند سیستماتیک خانگی، لایف استایل و سبک زندگی افراد معلول و همینطور سالمندان را بهبود خواهند بخشید.
از مزایای دیگر معماری هوشمند می‌توان به برنامه‌ریزی کردن میزان و نحوه روشنایی چراغ‌ها در طول شبانه روز، افزایش یا کاهش نور آنها با گذشت زمان و خاموش و روشن کردن خودکار آنها در زمان خروج و یا ورود افراد به فضاها اشاره کرد. ضمنا افرادی که به پارکینسون مبتلا هستند و یا از بیماری‌های حرکتی رنج می‌برند براحتی می‌توانند نحوه عمل کرد سوئیچ‌ها را بدون کوچکترین تماسی برنامه‌ریزی کنند. ضمن اینکه با ایجاد دسترسی‌های خاص می‌توان باز و بسته شدن درب پارکینگ بصورت خودکار را برای افراد معلول حرکتی نیز اعمال کرد.
ضرورت لحاظ کردن سیستم هشدار در اتوماسیون
فراموش نکنید که در نظر گرفتن سیستم اعلام خطر و همینطور سیستم‌های هشدار دهنده در اتوماسیون ساختمان و معماری هوشمند به شما این امکان را میدهد که بتوانید کاربرهای سیستم را به شکل کاملا مستقیم و به واسطه تلفن همراه از خطرات پیشامد کرده آگاه کنید و با جزئیات همه چیز را بررسی کنید. اینکه پنجره یا درب، مورد حمله قرار گرفته‌اند و یا در قسمتی از ساختمان آتش‌سوزی ایجاد شده است. همگی این موارد از جمله مزیت‌های یکپارچه شدن سیستم هشدار در اتوماسیون ساختمان است.
استفاده از یک سیستم یکپارچه با زنگ هشدار در معماری هوشمند و تطبیق‌پذیر، به شما کمک می‌کند تا در صورت نشت گاز و یا نشت آب، سیستم هشدار دهنده به کاربر کمک کند که هر چه سریعتر ورودی را مسدود کرده و راه حلی برای جلوگیری از اتفاق پیش آمده بیاندیشد. ضمن اینکه لحاظ کردن تجهیزات اطفاء حریق در سیستم یکپارچه اتوماسیون ساختمان به شکل کاملاً خودکار و یا به واسطه فرمان کاربر کاملا امکان‌پذیر است. این سیستم قادر است آتش‌سوزی را خاموش کند ضمن اینکه می‌تواند به راحتی با مسدود کردن فضای ورودی آتش، مسیر آتش‌سوزی را مسدود کند.
خانه‌های هوشمند، خانه‌های پایدار
هوشمند سازی ساختمان‌ها و استفاده از معماری هوشمند گامی موثر در طراحی و ساخت خانه‌های سبز محسوب می‌شود. مگر نه اینکه هدف از بکار بردن معماری هوشمند ساختمان استفاده بهینه از انرژی است؟ از جمله پارامترهایی که در خانه‌های پایدار مورد توجه قرار می‌گیرند این است که هزینه‌های زندگی کمتر شده، امنیت بالاتر رفته و انرژی بصورت بهینه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این اهداف بصورت کاملا گسترده در معماری هوشمند با استفاده از هوشمند سازی سیستم‌های ساختمانی قابل دسترسی هستند. بعبارتی می‌توان گفت هوشمند سازی در معماری هم راستا و هم جهت با معماری پایدار و سبز محسوب می‌شود. با اصل هوشمند سازی BMS ساختمان یا همان یکپارچگی تمام کنترل‌ها، کمک می‌شود تا تمامی سیستم‌های یک خانه با مانیتور شدن قابل کنترل و نمایش باشند و حتی سناریوهای از پیش تعیین شده‌ای نیز برای آنها در نظر گرفته شده و پیاده سازی شود. برای اطلاعات بیشتر در مورد معماری سبز به نوشته آن مراجعه کنید.
جهانی نو با معماری هوشمند
همانطور که از ابتدای مقاله به آن اشاره کردیم معماری هوشمند سازی شده به ما کمک می‌کند تا بتوانیم تجربه های متفاوتی در دنیای مدرن داشته باشیم. البته معماری هوشمند ساختمان تنها به فضاهای مسکونی محدود نمی‌شود و ما می‌توانیم این تکنولوژی را در فضاهای دیگری مثلا در معماری هوشمند بیمارستان نیز مورد استفاده قرار دهیم. هوشمند سازی ساختمان ها فارغ از تمام فاکتورهایی که به آنها اشاره کردیم، می‌تواند گامی موثر در تامین سلامت و حفظ محیط زیست باشد. این نکته غیر قابل‌انکار است که در آینده‌ای نه چندان دور با خیل عظیمی از معماری هوشمند سازی کسب و کار رو‌به‌رو هستیم که تمام ابعاد زندگی ما را تحت الشعاع خود قرار خواهد داد.
https://amoozal.com/mag/smart-architecture-intro/